A Taste of Yiddish - Tisha Bav

Connect To Your Past Present and Future!!!

85% of the Jews That Perished In The Holocaust Spoke Yiddish!! You Can Extend Their Legacy By Learning Yiddish!! 

What A Great Way To Communicate!! 

https://www.amazon.com/dp/B01FKU4GSG

this week's verse

דערפאַר איז קראַנק אונדזער האַרץ, איבּער דעם זענען פינצטער אונדזערע אויגן (איכה ה י''ז)

transliterated

derfar iz krank undzer harts, iber dem zenen fintster undzere oygn

in English

For this our heart is faint, for these things our eyes are dim (Lamentations 5:17)

in Hebrew

עַל־זֶה הָיָה דָוֶה לִבֵּנוּ עַל־אֵלֶה חָשְׁכוּ עֵינֵינוּ (איכה ה יז)

and this

זײַט דאָס בּית־המקדש איז חרוב געוואָרען, קען קײַן שמחה ניט פאַרפולט זײַן .

transliterated

zayt dos beys hamikdosh iz khorev gevorn, ken kayn simkhe nit farfult zayn

in English

Since our temple was destroyed there can be no complete happiness

in Hebrew

מיום שחרב ביהמ''ק, אין שמחה מלאה בעולם

וואַרפן שישקעס

תּשעה בּאב בּעת קינות זאָגען אין קאָזשניצער מגיד'ס בּית־המדרש זענען אַרײַנגעקומען אַ חברה יונגע שפּיצלינגערס און האָבּן אָנגעהויבּן װאַרפן אויף דעם עולם מתפללים, אויסגעטוענע שיך, מיט שישקעס, װי ס׳איז דער מנהג אין טײל מקומות. זענען עטלעכע חסידים געװאָרן אין כּעס אויף דער חוצפּה און הפקרות פון די יונגע חברה און האָבּן זײ אָגגעהויבּן אַרויסטרײַבּן פון בּית־המדרש. האָט דעד מגיד זיך געוואָנדן צו די װאָס האָבּן די יוגגװאַרג געטריבּן און געזאָגט: אויבּ דער רבּונו של עולם איז נישט ניחא אונדזער התנהגות אין תּשעה בּאב, האָט ער אַ בּרירה, זאָל ער אים אינגאַנצן צונעמען פון אונדז...

varfn shishkes

Tishebov b'eys kin'es zogn in kozhnitser beys medresh, zenen arayngekumen a khevre yunge shpitslingers un hobn ongehoybn varfn af dem oylem mispalelim, oysgeto'ne shikh, mit shishkes, vi s'iz der minheg in teyl mekoymes. zenen etlekhe khasidim gevorn in kas af der khutspe un hefkeyres fun di yun'ge khev're un hobn zey ongehoybn aroystraybn fun beys medresh. hot der magid zikh gevondn tsu di vos hobn di yungvarg getribn un gezogt, “oyb der Ribono shel Olom iz nit ni'khe undzer hisna'ges in Tishebov, hot er a brey're, zol er em ingantsn tsunemen fun undz...”

throwing cones

On Tisha B'av, while they were saying the Kinnos*, a group of young pranksters came into the shul of the Kozhnitzer Magid and started throwing at the worshippers, who were not wearing any shoes, with cones of conifer (thorny acorns), as was the custom in some circles. Some of the Chassidim became upset of the chutzpa and recklessness of these youngsters and began chasing them away. The Maggid turned to those that were chasing them out saying, “If G-d doesn't like our behavior on Tisha B'av, he has an option, to totally remove it from us....”

זריקת קונוסים

בתשעה באב בשעת אמירת הקינות בבית מדרשו של המגיד מקוז'ניץ, נכנסו כמה צעירים קונדסים והתחילו לזרוק על קהל המתפללים שישבו על הריצפה בלי נעליים, קונוסים של כוניפאר (עצי מחט), כמנהג כמה מקומות. החסידים כעסו על החוצפה וההפקרות של הצעירים האלה והתחילו לרדוף אחריהם כדי לזרוק אותם מבית המדרש. המגיד פנה לאלה שניסו לסלק את הצעירים, באומרו, ''אם ההתנהגות שלנו לא מוצאת חן בעיני הרבונו של עולם, יש לו ברירה, לקחת את זה לגמרי מאתנו...''

מבטל מאַכן די תּעניתים

װען איך װאָלט געװען בּכּח, װאָלט איך בּטל געמאַכט אַלע תּעניתים חוץ יום כּפור און תּשעה בּאב, װײַל יום כּפּור, װער דאַרף אין אַזאַ הײליקן טאָג עסן, און תּשעה בּאב — װער קען דען אין אַזאַ טרויעריקן טאָג עסן? (אוהב ישראל).

mevatl makhn di ta'neysim

ven ikh volt geven bekoyakh, volt ikh botl gemakht a'le ta'neysim khuts fun Yom Kiper un Tishebov, vayl Yom Kiper, ver darf in aza heylikn tog esn un Tishebov, ver ken den in aza troyrikn tog esn?”

cancel the fast days

If I had the ability, I would annul all of the fast days except Yom Kippur and Tisha B'av, because on Yom Kippur, who wants to eat on such a holy day and on Tisha B'av, who can eat on such a sad day.... (Ohev Yisroel of Apte)

לבטל את התעניות

לוּ הייתי יכול, הייתי מבטל את כל התעניות חוץ מיום כפור ותשעה באב. כי ביום כפור מי יכול לאכול ביום קדוש כזה ובתשעה באב, מי מסוגל לאכול ביום עצוב כזה... (אוהב ישראל)

תּשעה בּאב געפאַלט אום מוצאי שבּת

אַז אַ יום טוב פון די שלש רגלים פלעגט אויסקומען מוצש״ק, האָט ר׳ נפתּלי ראָפּשיצער זיך צוגעאײַלט מיטן זינגען זמירות בּײַ שלש סעודות, צוגעיאָגט דאָס בּענשען, האַלטענדיג דעם כּוס פון בּרכת המזון האָט ער געזאָגט: שבּת, שבּת, דו בּיסט טאַקע אַן אורח הגון, אַ שאָד דײַן אַװעקגײן, עס װאַרט אָבּער אין דרויסן גאָר אַ חשוב׳ער גאַסט װאָס קומט בּלויז דרײַ מאָל אין יאָר, מוזטו, זשע, מיר מוחל זײַן און אַװעקגײן און אַרײַנלאָזן דעם אורח, דעם יום טוב.

װען תּשעה בּאב איז אויסגעפאַלן מוצש״ק, פלעגט דער ראָפּשיצער מאריך זײַן בּײַ שלש סעודות, אויסגעשלעפּט די זמירות, זאָגנדיג: , — שבּת, דו בּיסט בּײַ מיר אַ טײַערער גאַסט, אַ שאָד װאָס דו גײסט אונדז פאַרלאָזן. תּשעה בּאב, דו קענסט װאַרטן אין דרויסן, הלואי װאָלסטו קײנמאָל נישט געקומען, בּיסט בּײַ מיר נישט קײַן יחסן און אודאי נישט פון די חשוב'ע אורחים....''

Tishebov gefalt um motsey Shabes

az a yontif fun di sholosh regolim flegt oyskumen motsey Shabes, hot R' Naftoli Ropshitser zikh tsuge'aylt mitn zingen zmir'es ba shaleshudes, tsu'geyogt dos bentshn, haltendik dem koys fun birkas hamozn, hot er gezogt: “Shabes, Shabes, du bist ta'ke an oyrekh hogn, a shod dayn avekgeyn, es vart ober in deroysn gor a khoshever gast, vos kumt bloyz dray mol in yor, muztu, zhe, mir moykhl zayn un avekgeyn un araynlozn dem oyrokh, dem yontif.

ven Tishabov iz oysgefaln motsey Shabes, flegt der Ropshitser ma'rikh zayn ba Shaleshudes, oysgeshlept di zmi'res, zogendik, “Shabes, du bist ba mir a tayerer gast, a shod vos du geyst undz farlozn. Tishabov, du kenst vartn inderoysn, ha'levay voltstu keynmol nit gekumen, bist ba mir nit kayn yakhsn un a'va'de nit fun di khosheve orkhim...”

Tisha B'av that begins Saturday night

When A Yom Tov, one of the three festivals, would begin on a Saturday night, Rabbi Naftali of Ropshitz would rush with the Zmiros* at the Shaleshudes* meal, hurry the Grace after Meals, while holding the wine cup, saying, “Shabbos, Shabbos, you are a well respected guest, it's sad that you're leaving, but outside awaits a great guest that shows up only three times a year, you must forgive me and leave and allow the guest to come in, the Yom Tov.

When Tisha B'av would commence on Saturday night, Reb Naftali would prolong the Shaleshudes, stretch the Zmiros, saying: “Shabbos you are my cherished guest, it's a pity that you are leaving us. Tisha B'av, you can wait outside. I wish you would never come. You are not privliged by me and definitely not a special guest....”

תשעה באב שמתחיל במוצאי שבת

כשאחד מן השלוש רגלים היה חל במוצאי שבת, היה ר' נפתלי מרופשיץ מזדרז עם הזמירות בסעודה שלישית, מיהר לברך ברכת המזון וכשהוא החזיק את הכוס יין ביד אמר: ''שבת,שבת, את אורחת הגונה, חבל שאת מסתלקת, אבל מחכה לנו בחוץ אורח חשוב מאד שבא אלינו רק שלוש פעמים בשנה. את חייבת לסלוח לי ולעזוב שנכניס את האורח, היום טוב.''

כשתשעה באב חל במוצאי שבת, הוא היה מאריך בסעודה שלישית ומושך את הזמירות תוך כדי אמירה: ''שבת את אורחת יקרה מאד אצלי וחבל שאת הולכת לעזוב אותנו. תשעה באב, אתה יכול לחכות בחוץ, הלואי שלא היית בא בכלל. אצלי אתה בכלל לא יחסן ובטח לא אורח חשוב....''

*Zmiros are Jewish hymns, usually sung in the Hebrew or Aramaic languages, but sometimes also in Yiddish or Ladino. The best known zemirot are those sung around the table during Shabbat and Jewish holidays. Some of the Sabbath zemirot are specific to certain times of the day, such as those sung for the Friday evening meal, the Saturday noon meal, and the third Sabbath meal just before sundown on Saturday afternoon. In some editions of the Jewish prayerbook (siddur), the words to these hymns are printed after the opening prayer (kiddush) for each meal. Other zemirot are more generic and can be sung at any meal or other sacred occasion.

*Seudah shlishit or *Shaleshudes, the third meal, customarily eaten by Sabbath-observing Jews on Shabbat (observed on Saturdays). It is also known as shalosh seudos ("three meals") in reference to an aggadic passage from the Talmud.

According to Halakha, the meal is to be eaten in the afternoon. It is usually the smallest of the three meals, often consisting of foods such as salads and gefilte fish in Ashkenazi custom and tuna, harissa, and fruits in Mizrachi and Sephardi customs.

It has special significance because it is a mitzvah ("commandment") to eat three meals on the Sabbath. In Hasidic communities, this mitzvah is carried out with great enthusiasm. In some Hasidic circles, this third meal continues hours after the Sabbath has officially ended. The lights might be turned off, either by a timer, or by a person after the Sabbath has ended. Some have a custom to rise and "accept the Kingdom of Heaven", by reciting "Hashem melech, Hashem malach, Hashem yimloch l'olam va'ed!" (The Lord is King, the Lord was King, the Lord will always be King) and "Hear Israel, the Lord is our God, the Lord is One" (Sh'ma Yisrael, Hashem Elokeinu, Hashem Echad).

Special Sabbath songs that are often sung at this meal include Bnei Heichala (a Kabbalistic hymn by Rabbi Isaac Luria), Mizmor L'David(23rd Psalm), and Yedid Nefesh (a piyyut, or liturgical poem, composed by 16th century Kabbalist Rabbi Eliezer Azikri). Some also finish the morning hymn Baruch Hashem Yom Yom, starting either from the words B'vo'o M'Edom or Y'tzaveh Tzur Chasdo. Many recite the "Acceptance of the Kingdom of Heaven" before the last verse of this hymn. Some sing other Sabbath morning hymns, and some Kabbalistic hymns for the third meal, such as Kel Mistater.

*Kinnos, are dirges (sad poems) or elegies traditionally recited by Jews on Tisha B'Av to mourn the destruction of both the First and Second Temple in Jerusalem and other tragedies in Jewish history, including the Crusades, the Expulsion of Jews from Spain and the Holocaust. The kinnot are recited on the night of Tisha B'Av after reciting the Book of Lamentations, which was also called "Kinnot" in the Talmudic era (see, e.g., Bava Batra 14b) before it assumed its more familiar name of "Eichah."

more on Tisha B'av
http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2017/07/a-taste-of-yiddish-743.html

http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2016/08/a-taste-of-yiddish-648.html

Check Out Our Selection of Books

Lechayimbooks at Amazon

https://goo.gl/ApgoLg

https://www.amazon.com/dp/B07C4NNY89

 אַ  גוטע וואָך 

Chaim Werdyger

Bringing back the Yiddish language

A proverb is a short, generally known sentence of the folk which contains wisdom, truth, morals, and traditional views in a metaphorical, fixed and memorizable form and which is handed down from generation to generation

It's Not Just A Language!! It's Yiddish!!

Master The Yiddish Language!! 
(345 Page Book With 2 CD's)

Yiddish In 10 Lessons!! Give the Gift of Continuity!!

Stay Connected To The Jewish Culture Through YIDDISH!!

Click On The Link Below to Purchase It Right Now!!

https://goo.gl/9eHxTL

A great way to learn how to read and speak Yiddish the way it was spoken in pre-war Europe. This home Study program comes with 2 CD's that goes through all of the lessons, each lesson conveniently divided into small sections to make the review easy. The Home study program goes through a good part of the Yiddish language starting with the alphabet all the way through college level. It includes grammar, idioms. expressions, proverbs and stories along with a "Good To Know" section that includes interesting facts about the language. The Yiddish Home Study Program is a great way to learn the language while having fun.

 A Child Can Figure It Out!!

To read about the author please click below

http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2013/08/yiddish-in-10-lessons-yiddish-home.html

For a preview of the the First 35 pages of the book please click on the link below

http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2016/01/yiddish-in-10-lessons-first-35-pages.html 

Article that was published in the Five Towns Jewish Home

http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2013/10/the-yiddish-linguist-five-towns-jewish.html

Article that was posted in the Hamodia

http://yiddishin10lessons.blogspot.com/2016/08/rosetta-schmosetta-article-posted-in.html

Testimonials

"I would like to thank you for your book/cds entitled, 10 Lessons in Yiddish. Learning Yiddish through 10 Lessons in Yiddish was a very rewarding experience for me!" 

Just a few reasons why I am so thankful for your work: 

1. It helped me acquire the basics and fundamentals in all aspects of the Yiddish language. I find that I have a better knowledge of Yiddish rules than many who have been speaking Yiddish for years. 

2. It helped me increase my Yiddish vocabulary immensely. This was accomplished in the way you grouped words by category, while teaching other new words through familiar stories and exercises.

3. The style of your book with the cds adds a FLAVOR to learning yiddish that is unmatched in a typical language book. You bring the Yiddish language to life making it a much more enjoyable learning experience. I was excited to keep developing further.

4. Your "customer service" throughout my learning experience was extremely beneficial. You selflessly made yourself available to assist me with all my beginner questions, while giving me the encouragement that I needed to reach my goal. 

5. MOST IMPORTANTLY, I am extremely grateful to you because all of the above led me to my goal of passing an advanced Yiddish language test towards earning me college credits!!

6. Your love and passion for the language is unsurpassed and I look forward to conversing with you in the future!

7. For the cost of UNDER $100 and effort I definitely got my money's worth.

Thanks again. I wish you much success in continuing the growth of the Yiddish language!

Yoni S, New York

"I have been learning Yiddish the past 2 years here in Montreal and I can honestly say that I have learned more in these past few weeks with you than in the 2 years. For one thing I was not able to ‘say’ a sentence, I could sort of read and kind of understand but not speak - I am now speaking BH and thanks to you I am also reading and undertanding much better. Regards and Thank You."
- Pam C., Montreal, Quebec

"The Yiddish course by Chaim Werdyger brought back fond memories of my childhood and hearing Yiddish spoken in our house. The personal attention in each class was very helpful. It was both fun & educational. I highly recommend this class to anyone who wants to be able to start speaking Yiddish fluently."
- Yisrael M., Far Rockaway, NY

"As a past student of R' Chaim's conversational Yiddish class, I recommend it to anyone serious about learning Yiddish. The classes are methodical and geared towards real life practical Yiddish speaking (with a touch of humor), making the sessions flow well from one week to the next.

- Akiva W., Far Rockaway, NY

Thank you so much for your great Yiddish class.  To answer your questions, I took the class because I work in an office with people whose first language is Yiddish, and it is used a lot, and I wanted to be able to better understand what was being said.  Your class definitely helped in that regard.  During the 10 weeks, I found myself understanding more and more the Yiddish that was spoken in my office.  The class was fun, with interesting stories, beautiful songs, and conversations, and you are a very patient teacher.

-Danielle Z., Lakewood, NJ

 I looked into taking a Yiddish course for 2 reasons actually a) I've always wanted to know how to speak Yiddish being that I come from a home where my grandparents, aunts, uncles and parents all spoke/speak Yiddish and I want to be able to understand the conversations or even the speeches at simchos etc. b) As a speech therapist I taught children whose first language was Yiddish and I realized it would be much easier for both the child and myself if I knew their language. So I figured it was a good time to try and learn the language.  I thought the classes were organized and taught very well and that we were given a really good start to learning the language.

Thank you very much for giving me this opportunity. I really enjoyed it.

-Goldie A., Toronto, Canada

Click On The Link Below to Purchase It Right Now!!

https://www.amazon.com/dp/B01FKU4GSG 
 

A Taste of Yiddish 8.43

Connect To Your Past Present and Future!!!

85% of the Jews That Perished In The Holocaust Spoke Yiddish!! You Can Extend Their Legacy By Learning Yiddish!! 

What A Great Way To Communicate!! 

https://www.amazon.com/dp/B01FKU4GSG

this week's proverbs

מיט זכות אבות בּאַצאָלט מען נישט קײַן חובות

transliterated

mit zekhus avos batsolt men nit kayn khoyves

in English

with ancestral merits you can't pay back your debts

in Hebrew

עם זכות אבות לא משלמים חובות

and this

אַ דאַנק קען מען און קעשענע נישט לײגן

transliterated

a dank ken men in keshe'ne nit leygn

in English

a thank you cannot be placed in the pocket

in Hebrew

תודה אי אפשר להכניס לכיס

דאָס בּילד

אַ הײמישער ײִד פון פּולין איז אַמאָל געקומען צו פאָרן קײַן פראַנקפאָרט. גײט ער איבּער די גאַסן און זוכט אַ כּשר'ן פּלאַץ װוּ מ'זאָל קענען אַרײַנגײן און עפּעס עסן אַ כּשר'ן מאָלצײַט. גײט דער ײִד און קוקט אויף די שילדן איבּער די גאַסן, זוכט אַ ײִדיש װאָרט, װאָס זאָל װײַזן אַז ס'איז כּשר. נו, איר קענט דאָך דײַטשלאַנד, טאַקע אַ סך ײִדן אין שטאָט, נאָר מ'דאַרף זיך היטן װוּ מ'גײט אַרײַן עסן.

נאָר אַז מ'זוכט, געפונט מען. דער ײִד האָט געטראָפן אַ רעסטאָראַן מיט אַ שילד איבּערן געשעפט מיט גרויסע אותיות, כּ ש ר .

דער ײִד האָט זיך דערפרײט אין גײט אַרײַן. װי נאָר ער טרעט אַריבּער די שװעל, איז אים בּאַלד קלאָר געװאָרן, אַז ער האָט געמאַכט אַ טעות. הינטערן בּופעט שטײט אַן אויסגעפּאַשעטער מאַן, מסתמא דער בּעל הבּית, אָן אַ סימן פון בּאָרד און פּיאות, און צו דערצו נאָך אין הוילן קאָפּ, הכּלל, ס'איז נישט דאָס װאָס ער זוכט. נאָר אַזוי װי ער איז שוין אינעװײניק, גײט ער צו צום בּעל הבּית און פרעגט צו דאָס איז אַ כּשר פּלאַץ.

''װאָס הײסט''? זאָגט דער בּאַלעבּאָס. ''איר זעט נישט אַז אויפן שילד שטײט כּשר און קוקט דאָ אויף דער װאַנט. איר זעט דאָס בּילד װאָס הענגט דאָרט? דאָס איז אַ בּילד פון דעם של''ה װאסָ מיר שטאַמען פון אים!''

''יאָ,'' ענטפערט דער ײִד. '' איך זע. נאָר װען איר װאָלט געהאָנגען אויפן װאַנט און הינטער דעם בּופעט װאָלט געשטאַנען דער של''ה הקדוש, װאָלט איך געװוּסט אַז דאָ איז כּשר, נאָר אַזוי װי איך זע אײַך בּײַם בּופעט און דער של''ה הענגט אויף דער װאַנט, בּין איך נישט אַזוי זיכער....''

dos bild

a heymisher Yid fun Poylen iz amol gekumen tsu forn kayn Frankfurt. geyt er iber di gasn un zukht a koshern plats vu m'zol kenen arayngeyn un epes esn a koshern moltsayt. geyt der Yid, un kukt af di shildn iber di gasn, zukht a Yidish vort, vos zol vayzn az s'iz kosher. nu, ir kent dokh Daytshland, ta'ke a sakh Yidn in shtot, nor m'darf zikh hitn vu m'geyt arayn esn.

nor az m'zukht gefunt men. der Yid hot getrofn a restoran mit a shild ibern gesheft mit groyse oysi'es, k o s h e r.

der Yid hot zikh derfreyt un geyt arayn. vi nor er tret ariber di shvel, iz em bald klor gevorn az er hot gemakht a to'es. hintern bofet shteyt an oysgepaheter man, misto'me der balabos, on a simen fun bord un peyes un dertsu nokh in hoyln kop. haklal, s'iz nit dos vos er zukht, nor azoy vi er iz shoyn i'neveynik, geyt er tsu tsum balabos un fregt tsu dos iz a koshe're plats.

“vos heyst?” zogt der balabos. “ir zet nit az afn shild shteyt kosher? un kukt do af der vant. ir zet dos bild vos hengt dort? dos iz a bild fun dem Shlo vos mir shtamen fun em.

“yo,” entfert der Yid, “ikh ze, nor ven ir volt gehongen afn vant un hinter dem bofet volt geshtanen der Shlo Hakodosh volt ikh gevust iz do iz kosher, nor azoy vi ikh ze aykh bam bofet un der Shlo hengt af der vant, bin ikh nit azoy zikher....”

The Picture

A friendly Polish Jew once traveled to Frankfurt. He was walking around in the streets looking for a place to go where he can get a kosher meal. He is looking at the signs looking for a Jewish word, that would indicate that it's kosher. So, you know Germany, although many Jews live there, but you need to be careful, where you go to eat.

But, if you search long enough, you find. The Yid found a restaurant with a sign above the store in big letters that said K O S H E R.

The Jew is very happy and goes inside. As soon as he stepped food into the restaurant, it becam abundently clear to him, that he made a grave mistake. Behind the counter, there was this big fellow, most likely the owner, without any sign of a beard or sidelocks, totally clean shaven and not even donning a yarmulka, it's not really what he's looking for. Well, since he is already inside, he walks up to the owner and askes him if this place is kosher?

“What kind of question is that?” the owner says. “Can't you see the sign above the door says 'kosher' and look here, do you see that picture hanging on the wall? That is a portrait of the Shloh of whom we are descendants of!”

“Yes,” the Jew answered. “Of course I see. However, had you been the one hanging on the wall and the Shloh Hakadosh was standing behind the counter, I would have, undoubtedly, known that this place is kosher. But, as I see you standing behind the counter and the Shloh the one hanging on the wall, I have my doubts.....

התמונה

יהודי מפולניה, פעם נסע לפרנקפוט. הוא מסתובב ברחובות ומחפש מקום כשר להיכנס ולאכול משהו. הוא מסתכל על השלטים, ומקוה לראות איזה מילה יהודית שתראה שזה כשר. נו, אתם מכירים את גרמניה, אמנם ישנם הרבה יהודים, אבל בכל זאת צריך להיזהר איפה להיכנס לאכול.

בכל זאת, אם מחפשים, מוצאים. היהודי מצא מסעדה והיה שלט עם אותיות גדולות, כ ש ר.

היהודי שמח ונכנס לחנות.ברגע שעבר על מפתן הדלת, התברר לו שעשה פה טעות. מאחורי הדלפק, עומד לו אדם מגושם, כנראה הבעל הבית בלי שום סימן של זקן ופיאות ונוסף לזה בלי כיפה. בקיצור, זה לא המקום שהוא חיפש. אבל היות שהוא כבר היה בפנים, הוא ניגש לבעל הבית ושואל אותו אם זה מקום כשר.

''מה פירוש?'' אומר לו הבעל הבית. ''אתה לא רואה את השלט בחוץ שכתוב כשר? ותסתכל פה על הקיר. אתה רואה את התמונה שתולה שם? זה תמונה של השל''ה שאנחנו מיוצא חלציו.''

''כן,כן,'' היהודי ענה. ''בודאי שאני רואה. למרות זאת, אם זה היה אתה שתלוי על הקיר והשל''ה הקדוש היה עומד מאחורי הדלפק, הײתי, בלי שום ספק, יודע שאפשר לאכול פה. אבל, לפי כשאני רואה, שאתה זה שעומד מאחורי הדלפק והשל''ה תולה על הקיר, אני כבר לא כל כך בטוח....''

זכות אבות העלפט נישט

די חכמים זאָגן: דרײַ ספרים האָט שלמה המלך אָנגעשריבּן, שיר השירים, משלי און קהלת. דאָס ערשטע ספר, שיר השירים, דאָס געזאַנג פון געזאַנגען פון ליבּשאַפט, האָט ער געזונגען װען ער איז געװען יונג. דאָס צװײטע ספר, משלי, די קלוגע שפּריכרײד, האָט שלמה געשריבּן װען ער איז געװען אין די מיטעלע יאָרן און דאָס דריטע ספר, קהלת, די בּאַטראַכטונגען װעגן דער נישטקײט פון לעבּן, האָט ער געשריבּן אויף די עלטערע יאָרן.

קהלת, הײבּט שלמה אָן מיט די װערטער, 'דברי קהלת בּן דוד', די רײד פון קהלת, דער זון פון דוד, דער קעניג פון ירושלים. משלי הײבּט ער אָן מיט די װערטער, 'משלי שלמה בּן דוד', די שפּריכרײד פון שלמה, דער זון פון דוד, דער מלך פון ירושלים. אין בּײדע ספרים דערמאָנט ער בּאַלד פון אָנהײבּ זײַן זכות אבות, אַז זײַן פאָטער איז נישט געװען אַבּי װער. ער װיל מ'זאָל װיסן אַז ער איז געװען קעניג איבּער די ײִדן און נישט גלאַט װוּ, נאָר טאַקע אין דער הײליקער שטאָט ירושלים.

אין שיר השירים, אָבּער, שטעלט ער זיך נאָר פאָר, 'דאָס געזאַנג פון געזאַנגען פון שלמה'ן'. פרעגט זיך אַ פראַגע, פאַרװאָס גיט ער אָן אין דעם ספר בּלויז זײַן אײגענעם נאָמען? איז די זאַך דערפון אַזוי:

אַז אײנער װיל לערנען מענטשן װי אַזוי צו לעבּן און זיך צו פירן און דערבּײַ זאָגט ער נאָך מוסר, װי שלמה המלך האָט געטאָן אין משלי און קהלת, מוז ער דערצײלן װעגן זײַן יחוס און װײַזן אַז ער איז נישט סתּם אַבּי װער, ער האָט זכות אבות און ער האָט אַ רעכט צו לערנען מענטשן און זאָגן מוסר. שלמה דערצײלט דעריבּער סאַראַ פײַנעם טאַטע ער האָט געהאַט, אַ חכם, אַ זינגער.

נאָר אַז אַזאַ מענטש קומט צו דער װעלט און שטעלט זיך פאָר אַז ער איז אַלײן אַ גוטער זינגער, װי שלמה טוט דאָס אין שיר השירים, דעמאָלט מוז ער גלײַך װײַזן װאָס ער קען. און אויבּ ער קען נעבּעך נישט, װעט אים שוין קײַן שום זכות אבות נישט בּײַשטײן. זײַן טאַטע װאָלט געמעגט זײַן אפילו דער גרעסטער זינגער אויף דער װעלט, װעט עס אים גאָרנישט העלפן...

zekhus avos helft nit

di khakhomim zogn, dray seforim hot Shlomo Hamelekh ongeshribn, Shir Hashirim, Mishley un Koheles. dos ershte sefer, Shir Hashirim, dos gezang fun gezangen fun libshaft, hot er gezungen ven er iz geven yung. dos tsveyte sefer, Mishley, di klu'ge shprikhreyd, hot Shloyme geshribn in di mite'le yorn un dos dri'te sefer, Koheles, di batrakhtungen vegn der nitkeyt fun lebn, hot er geshribn af di elte're yorn.

Koheles, heybt Shloyme on mit di verter, “divrey koheles ben Dovid”, di reyd fun Koheles, der zun fun Dovid, der kenig fun Yerusholayim. Mishley, heybt er on mit di verter, “Mishley Shlomo Ben Dovid, di shprikhreyd fun Shlomo , der zun fun Dovid, der melekh fun Yerusholayim. in bey'de seforim dermont er bald fun onheyb zayn zekhus avos, az zayn foter iz nit geven abi ver. er vil m'zol visn az er iz geven kenig iber di Yidn un nit glat vu, nor ta'ke in der heyliker shtot Yerusholayim.

In Shir Hashirim, ober, shtelt er zikh nor for, 'dos gezang fun gezangen fun Shloymen' fregt zikh a fra'ge farvos git er on in dem sefer zayn eygenem nomen? iz di zakh derfun azoy:

az eyner vil lernen mentshn vi azoy tsu lebn un zikh tsu firn un derbay zogt er nokh mu'ser, vi Shlomo Hemelekh hot geton in Mishley un Koheles, muz er dertseyln vegn zayn yikhes un vayzn az er iz nit abi ver, er hot zekhus avos un er hot a rekht tsu lernen mentshn un zogn mu'ser. Shloyme dertseylt deriber sara faynem ta'te er hot gehat, a khokhem, a zinger.

nor aza mentsh kumt tsu der velt un shtelt zikh for az er iz aleyn a guter zinger, vi Shloyme tut dos in Shir Hashirim, demolt muz er glaykh vayzn vos er ken. un oyb er ken nebekh nit, vet em shoyn kayn shum zekus avos nit bayshteyn. zayn ta'te volt gemegt zayn afi'le der grester zinger af der velt, vet es em gornit helfn....

the merits of the ancesters doesn't help

Our sages tell us: Three books were written by King Solomon, The Song of Songs, Proverbs and Ecclesiastes. The first book, The Song of Songs, Solomon sang when he was young. The second book, Proverbs, King Solomon wrote when he was in his middle age years and the third book, Ecclesiastes, where he describes the nothingness of life, he wrote in his old age.

Ecclesiastes, begins with the words, 'The words of Ecclesiastes the son of David, king of Jerusalem. Proverbs begins with the words, 'The Proverbs of Solomon the son of David, the king of Jerusalem. In both of these books, he mentions right from the start about his ancestral merit, that his father wasn't just a regular person. He is letting us know that his father was the king of the Jews and not just anywhere, but specifically in the holy city of Jerusalem.

However, in Song of Songs, all he says is, The Song of Songs of Shlomo, no mention of his lineage. The question is, why does he only give his name? The thing is as follows:

When someone wants to educate people how to live and how to behave and to lecture them, like King Solomon has done in Proverbs and Ecclesiastes, he must disclose his credentials, his lineage and show that he is not just an ordinary person, he has ancestral merit and earned the right to teach people and lecture them. Solomon, therefore, tells us what a great father he had, smart and respected.

But when the same person presents himself as a great singer, as King Solomon does in Song of Songs, then he needs to immediately demonstrate his capabilities. And if he can't sing, his ancestral merit isn't going to assist him. Even if his father was the greatest singer in the world, that won't help him....

זכות אבות לא עוזר

חכמנו ז''ל אמרו, שלמה המלך כתב שלושה ספרים, שיר השירים, משלי וקהלת. הספר הראשון שיר השירים הוא שר בצעירתו. הספר השני, משלי, שלמה כתב בגיל העמידה והספר השלישי, קהלת הוא כתב לעת זקנה.

קהלת, שלמה המלך מתחיל במילים, 'דברי קהלת בן דוד, המילים של קהלת הבן של דוד המלך של ירושלים. משלי מתחיל עם המילים 'משלי שלמה בן דוד, המשלים של שלמה הבן של דוד המלך של ירושלים. בשתי הספרים, הוא מזכיר מיד בהתחלה את זכות האבות, שאביו הוא לא סתם אחד אלא הוא רוצה שכולם ײדעו שהוא מלך על היהודים ולא במקום סתם אלא דוקא בעיר הקודש ירושלים.

את קהלת, שלמה המלך פותח בדברי קהלת בן דוד, המילים של קהלת, בנו של דוד, המלך של ירושלים. משלי פותח עם 'משלי שלמה בן דוד', המשלים של שלמה, בנו של דוד, מלך של ירושלים. בשני הספרים הוא תיכף מתחיל עם זכות האבות שלו, שאביו לא היה יהודי פשוט. הוא רוצה שײדעו שהיה מלך על עם ישראל ולא רק במקום כלשהו אלא דוקא בעיר הקדושה ירושלים.

אבל כשאדם מציג את עצמו לָעולם כמשורר טוב, כמו ששלמה עושה בשיר השירים, אז הוא צריך מיד להראות את היכולת שלו, ואם הוא לא מוצלח אז לא יעזור לו שום זכות אבות. אפילו אם אבא שלו היה המשורר הכי טוב בעולם, זה לא יעזור לו....

Check Out Our Selection of Books

Lechayimbooks at Amazon

https://goo.gl/ApgoLg

https://www.amazon.com/dp/B07C4NNY89

 אַ  גוטע וואָך 

Chaim Werdyger

Bringing back the Yiddish language

A proverb is a short, generally known sentence of the folk which contains wisdom, truth, morals, and traditional views in a metaphorical, fixed and memorizable form and which is handed down from generation to generation